Την πρόταση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την Οργάνωση του Σχολικού Χρόνου (Σχολικό και Μαθητικό Ωράριο, Ωρολόγιο Πρόγραμμα, Μαθησιακός Χρόνος) θα παρουσιάσει την Τετάρτη στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας ο πρόεδρός του κ. Ναυρίδης.Ειδικότερα η πρόταση προβλέπει τα εξής (ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ
1: Ολοήμερο ωράριο και πρόγραμμα
- Προτείνεται για το Δημοτικό η σχολική μέρα να ξεκινά από τις 8:00 π.μ. και να λήγει στις 3:00 μ.μ. με περίπου μία ώρα για γεύμα και διάλειμμα και μικρότερα διαλείμματα ενδιάμεσα των μαθημάτων. Για τις Ε’ και Στ’ τάξεις προτείνεται να λήγει η σχολική μέρα στις 3:30.
- Προτείνεται για το Γυμνάσιο η σχολική μέρα να ξεκινά από τις 8:00 π.μ. και να λήγει στις 4:00 μ.μ. με μισή ώρα για γεύμα, καθώς και διαλείμματα ενδιάμεσα των μαθημάτων.
- Οι πρόσθετες διδακτικές ώρες θα περιλαμβάνουν τη ζώνη για ξένες γλώσσες (που βασίζεται σε επιλογές και επίπεδα), καθώς και τουλάχιστον 5 πρόσθετες ώρες τη βδομάδα που εντάσσονται στο πεδίο σχολική και κοινωνική ζωή (βλ. Πίνακα παρακάτω) και αφορούν προσωπική μελέτη και ενίσχυση, εργασίες/ projects που προτείνονται στο πλαίσιο των μαθησιακών-διδακτικών αντικειμένων και θέματα όπως το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τις νέες τεχνολογίες, καθώς και ομίλους. Ειδικότερα περιλαμβάνει δίωρα ελεύθερης, συλλογικής, συνθετικής δραστηριότητας (ελεύθερο project) με πρωτεύοντα στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων συνεργασίας, δημιουργικότητας και ανάληψης πρωτοβουλιών, έτσι ώστε το σχολείο να γίνει χώρος δημιουργικής μάθησης.
- Με την ολοήμερη λειτουργία του σχολείου δίνεται η ευκαιρία να προγραμματιστεί χρόνος για τακτική συνεργασία των διδασκόντων, μια πρακτική απαραίτητη για τη μετάβαση στις νέες παιδαγωγικές μεθόδους. Ως παράδειγμα, στο πνεύμα του διαθεματικού και συνεκτικού προγράμματος σπουδών – όπως επίσης της τρίτης πρότασης για σύνδεση ομοειδών γνωστικών αντικειμένων – η διοργάνωση συνδιδασκαλιών γίνεται εφικτή μόνο εφόσον προβλέπεται χρόνος για τη συνεργασία των εμπλεκομένων εκπαιδευτικών.
2: Επιμήκυνση μαθησιακού χρόνου με ενοποίηση διδακτικών ωρών
- Προτείνεται η ενοποίηση διδακτικών ωρών σε μακρύτερες διδακτικές περιόδους όπου αυτό ενδείκνυται παιδαγωγικά. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι όπου αυτό είναι εφικτό, δύναται να συνδυάζονται δύο διδακτικές ώρες σε ένα συνεχόμενο δίωρο. Αυτό ισχύει και για τις περιπτώσεις μονόωρων μαθημάτων που γίνονται δίωρα στο εξάμηνο.
Με τον τρόπο αυτό παρέχεται η δυνατότητα να γίνεται η εργασία του μαθητή μέσα στην τάξη και να υπάρχει ουσιαστική καθοδήγηση των μαθητών από τον εκπαιδευτικό όπου εντός σχολικού χρόνου ο διδάσκων μπορεί να παρακολουθεί και να υποστηρίζει τον κάθε μαθητή στον τρόπο εργασίας του. Έτσι ο ρόλος του διδάσκοντος μετατοπίζεται από την παροχή πληροφοριών στην υποστήριξη του μαθητή προκειμένου ο ίδιος να αξιολογήσει και να αξιοποιήσει την πληροφορία.
Παράλληλα, η μακρύτερη διδακτική περίοδος προσανατολίζει τον διδάσκοντα στην εφαρμογή μεγαλύτερης ποικιλίας διδακτικών μεθόδων και πρακτικών. Η προοπτική ενός συνεχούς ενενηντάλεπτου απομακρύνει από την επιλογή της μετωπικής διδασκαλίας ενώ προτρέπει στην εφαρμογή περισσότερο διερευνητικών πρακτικών και εργασιών. Σημειώνεται ότι στην προοπτική ενός συνεχόμενου δίωρου πρέπει να προβλέπεται χρόνος για κάποιο μικρό διάλειμμα ανάλογα με την ηλικία, ενώ ο συνολικός διαθέσιμος μαθησιακός χρόνος αυξάνεται με βάση τον χρόνο που κερδίζεται ανάλογα με την έναρξη και το πέρας κάθε μαθήματος.
3: Στο πλαίσιο του συνολικού διδακτικού χρόνου που κατανέμεται στα ευρύτερα μαθησιακά-διδακτικά πεδία:
- Γλώσσα
- Ξένες Γλώσσες
- Μαθηματικά
- Φυσικές Επιστήμες, Περιβάλλον και Τεχνολογία
- Σπουδές του Ανθρώπου και της Κοινωνίας
- Τέχνες
- Σχολική και Κοινωνική Ζωή
- Τεχνολογία Πληροφορίας και Επικοινωνιών
Θα διαμορφωθούν προτάσεις από τις αρμόδιες ομάδες εργασίας για την εσωτερική ανακατανομή και αναδιάρθρωση μαθημάτων με γνώμονα τη σύνδεση ομοειδών γνωστικών αντικειμένων (όπως για παράδειγμα περιβάλλον και γεωγραφία), καθώς και την ενσωμάτωση και ενίσχυση βασικών διεπιστημονικών θεμάτων.
Για να μειώσουμε τον βαθμό κατακερματισμού του σημερινού προγράμματος, προτείνεται μια χρονική αναδιάρθρωση μαθημάτων, ίδιου γνωστικού πεδίου με στόχο τη μείωση του αριθμού των αντικειμένων που διδάσκονται κάθε χρόνο. Για παράδειγμα, προτείνεται να δημιουργηθούν ζώνες μαθησιακών-διδακτικών αντικειμένων όπου αντί να απλώνεται ένα αντικείμενο σε όλα τα χρόνια του γυμνασίου, μπορεί να γίνει η διδασκαλία του σε μία χρονιά (ή δύο), όπου αυτό είναι αυτό παιδαγωγικά ενδεδειγμένο, σύμφωνα με την πρόταση της σχετικής ομάδας εργασίας εμπειρογνωμόνων των Προγραμμάτων Σπουδών. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η κατανομή του διδακτικού χρόνου ενός αντικειμένου σε πολλά έτη, ή οποία ευνοεί τον τεμαχισμό της γνώσης σε μικρά ‘πακέτα’ προς αποστήθιση και επίσης, περιορίζεται η υπερφόρτωση του προγράμματος. Για παράδειγμα, το σημερινό πρόγραμμα του Γυμνασίου της Α’ Γυμνασίου καλύπτει μόνο(!) 17 διαφορετικά μαθήματα, ενώ της Β’ και Γ’ δεκαοκτώ (18), μια κατάσταση που κουράζει τους μαθητές και αποτρέπει την εμβάθυνση.
4. Το Πρόγραμμα Σπουδών δίνοντας έμφαση στην διαμορφωτική αξιολόγηση καθιερώνει τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των μαθητών στη γενικότερη αξιολογική διαδικασία. Στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές μαθαίνουν να ολοκληρώνουν και να αξιολογούν κάθε έργο που παράγουν και οι εκπαιδευτικοί παρατηρούν συστηματικά και καταγράφουν τις κατακτήσεις των μαθητών τους. Με τον τρόπο αυτό η αξιολόγηση εντάσσεται οργανικά στον καθημερινό μαθησιακό χρόνο και ως αποτέλεσμα μειώνεται ο χρόνος που χρειάζεται να αφιερωθεί στην τελική αξιολόγηση (με τη μορφή γραπτών ανακεφαλαιωτικών εξετάσεων) και αυξάνεται ο διαθέσιμος μαθησιακός χρόνος. Στο πλαίσιο αναμόρφωσης των προγραμμάτων σπουδών των διαφόρων μαθησιακών-διδακτικών αντικειμένων, προτείνεται να μελετηθεί το θέμα της τελικής αξιολόγησης σε σχέση με τον χρόνο που αφιερώνεται σε αυτήν και τη μορφή/μορφές που θα πάρει.
5. Η ενίσχυση της αυτονομίας και ευελιξίας της σχολικής μονάδας στην κατανομή των διδακτικών περιόδων του ωρολογίου προγράμματος συνδυάζεται με την πρόταση 2, που αναπτύχθηκε παραπάνω, και αφορά κυρίως την μετατροπή ενός ετήσιου μονόωρου μαθήματος σε δίωρο μάθημα τετράμηνου (α’ τετράμηνο ή β’ τετράμηνο).
6. Για να κάνουμε πράξη το ανοικτό στην τοπική κοινωνία σχολείο προτείνουμε μετά τη λήξη της σχολικής μέρας το σχολείο να μην κλείνει, αλλά να μπορούν να υλοποιούνται από τους τοπικούς φορείς (δήμοι, κοινότητες) εξωσχολικές δραστηριότητες στις εγκαταστάσεις επιλεγμένων σχολείων της περιοχής που διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές. Έτσι το σχολείο γίνεται ζωντανό κύτταρο της τοπικής κοινωνίας. Επίσης κατά τη διάρκεια της σχολικής μέρας, η ενσωμάτωση χρόνου για εργασίες/projects, δραστηριότητες και ομίλους, δίνει τη δυνατότητα για ευκαιριακή πρόσκληση εξωτερικών επισκεπτών, ενισχύοντας έτσι τη δημιουργική σύνδεση σχολείου και κοινωνίας.
Οι παραπάνω προτάσεις αποσκοπούν σε ένα πιο αποτελεσματικό και πιο αποδοτικό εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε να προσφέρει στους μαθητές καλύτερη ποιότητα μάθησης και μια καλύτερη σχολική εμπειρία. Είναι γεγονός όμως ότι οι προτάσεις αυτές σηματοδοτούν ρήξη με τις πρακτικές του παρελθόντος, καθώς και ότι θα πρέπει να επιλυθούν μια σειρά πρακτικών προβλημάτων σε σχέση με τα τωρινά δεδομένα του εκπαιδευτικού συστήματος, π.χ. όσον αφορά σχολεία που λειτουργούν πρωί-απόγευμα (αποτελούσαν το σχολικό έτος 2005-06 το 02,8% των γυμνασίων[1]), τα ολιγοθέσια δημοτικά σχολεία, την οργάνωση του γυμνασίου σε τρίμηνα, κ.ο.κ. Είναι επίσης προφανές ότι η επέκταση του ωραρίου σε ολοήμερο συνδέεται με πρόσθετο οικονομικό κόστος, ενώ άλλες προτάσεις που αφορούν την αναδιοργάνωση του χρόνου συνδέονται με μείωση του κόστους της εκπαίδευσης. Για τους λόγους αυτούς είναι απαραίτητο να γίνουν εξειδικευμένες μελέτες και αναλύσεις σε σχέση με τις παιδαγωγικές, διοικητικές και οικονομικές διαστάσεις της αποτελεσματικότητας της εφαρμογής των παραπάνω προτάσεων.
Προτάσεις Κατανομής Διδακτικών Ωρών
Συγκρίνοντας την ποσοστιαία κατανομή του διδακτικού χρόνου ανάμεσα στα διάφορα γνωστικά πεδία στην Ελλάδα με το μέσο όρο της ΕΕ (σχολικά έτη 7 έως 10),[2] οι μεγαλύτερες διαφορές που προκύπτουν εντοπίζονται στις εξής: λίγο λιγότερος χρόνος στα μαθηματικά (11% έναντι 13%), λιγότερος χρόνος στις τέχνες (6% έναντι 9%), περισσότερος χρόνος στα θρησκευτικά (6% έναντι 4%), καθώς και με αναγκαία διόρθωση των στοιχείων[3] λίγο περισσότερος χρόνος στις φυσικές επιστήμες (14% έναντι 12%) και πολύ περισσότερος χρόνος στα γλωσσικά μαθήματα συμπεριλαμβανομένων της λογοτεχνίας και αρχαίας ελληνικής γλώσσας (27% έναντι 16%). Στα υπόλοιπα γνωστικά πεδία τα ποσοστά διαφοροποιούνται οριακά ή και καθόλου. Οι ίδιες περίπου διαφορές παρατηρούνται και σε σχέση με την κατανομή του ωρολογίου προγράμματος του δημοτικού, με εξαίρεση τη γλώσσα όπου σαφώς μειώνεται η θετική απόκλιση (28% έναντι 25%), καθώς και προστίθεται αρνητική απόκλιση για τη φυσική αγωγή στο δημοτικό (7% έναντι 9%).
Ο πίνακας στη συνέχεια παρουσιάζει τις τρέχουσες και προτεινόμενες κατανομές διδακτικού χρόνου κατά μαθησιακά-διδακτικά αντικείμενα. Οι ώρες αναφέρονται σε εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας στο σύνολο του Δημοτικού ή του Γυμνασίου, π.χ. το μάθημα της γλώσσας διδάσκεται και στις έξι τάξεις του δημοτικού για συνολικά 48 διδακτικές ώρες. Σημειώνεται επίσης ότι οι ώρες αντιστοιχούν σε διδακτικές περιόδους των 45 περίπου λεπτών
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΩΝ (ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΔΩΝ) ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΤΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ
| ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ - ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ | Α΄/βάθμια | Β΄/βάθμια | Α΄/βάθμια | Β΄/βάθμια |
| ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ / ΠΕΡΙΟΔΟΙ : | ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ | ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ | ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ | ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ |
| 1) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ | 48 ώρες | 28 ώρες | 48 ώρες | 28 ώρες |
| Γλώσσα Αρχαία Γλώσσα-Γραμματεία Νεοελληνική Γλώσσα- Γραμματεία | 48 ώρες -- -- -- | 9 ώρες 6 ώρες 7 ώρες 6 ώρες | | |
| 2) ΞΕΝΕΣ ΓΛΏΣΣΕΣ | 16 ώρες | 13 ώρες | 24 ώρες | 18 ώρες |
| Αγγλικά 2η ξένη γλώσσα | 12 ώρες 4 ώρες | 7 ώρες 6 ώρες | | |
| 3) ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ | 24 ώρες | 12 ώρες | 26 ώρες | 13 ώρες |
| | 24 ώρες | 12 ώρες | | |
| 4) ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ | 17 ώρες | 16 ώρες | 18 ώρες | 18 ώρες |
| Φυσικά Γεωγραφία ( &Περιβάλλον) Μελέτη Περιβάλλοντος(1/2) Φυσική Χημεία Βιολογία Τεχνολογία | 6 ώρες 4 ώρες ~7 ώρες (από 14) -- -- -- -- -- | -- 4 ώρες -- 4 ώρες 2 ώρες 4 ώρες 2 ώρες | | |
| 5) ΣΠΟΥΔΕΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ | 25 ώρες | 15 ώρες | 28 ώρες | 18 ώρες |
| Ιστορία Μελέτη Περιβάλλοντος (1/2) Κοινωνική κ Πολιτική Αγωγή Θρησκευτικά Οικιακή Οικονομία | 8 ώρες ~7 ώρες (από 14) 2 ώρες 8 ώρες -- | 7 ώρες -- 2 ώρες 6 ώρες 3 ώρες | | |
| 6) ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ | 28 ώρες | 9 ώρες | 53 ώρες | 30 ώρες |
| Φυσική Αγωγή Σχολικός Επαγγελ/τικός Προσ/μός Ευέλικτη Ζώνη s Μαθητικές και Κοινωνικές Δραστηριότητες: Εργασίες/Projects, Όμιλοι, κ.α. | 12 ώρες -- 16 ώρες -- | 8 ώρες 1 ώρα -- -- | | |
| 7) ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΕΧΝΗΣ | 16ώρες | 6 ώρες | 20 ώρες | 8 ώρες |
| Αισθητική Αγωγή Μουσική Καλλιτεχνικά | 16 ώρες -- -- | -- 3 ώρες 3 ώρες | | |
| ΣΥΝΟΛΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΩΡΩΝ | 174 | 105 | 214 | 135 |
Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας (ΚΕΕ). 2006, Πίνακας 4.1.5 στο Αποτύπωση του Εκπαιδευτικού Συστήματος σε Επίπεδο Σχολικής Μονάδας, (http://www.kee.gr/attachments/file/en4.pdf)
[2] Τα στοιχεία αφορούν την ποσοστιαία κατανομή των διδακτικών ωρών του υποχρεωτικού προγράμματος διδασκαλίας κατά γνωστικό πεδίο τ ο σημερινό πρόγραμμα και προτεινόμενη κατανομή» υπολογίστηκαν τα αντίστοιχα ποσοστά κατανομής του συνολικού προγράμματος και συγκρίθηκαν με το μέσο όρο της ΕΕ (των 19) σύμφωνα με τους πίνακες “Table D1.2a.: Instruction time per subject as a percentage of total compulsory instruction time for 9 to 11 year olds (2006)”, Σελίδα 421, και “Table D1.2b.: Instruction time per subject as a percentage of total compulsory instruction time for 12 to 14 year olds (2006)”, Σελίδα 422, στο OECD. 2008. Education at a Glance. Paris: OCED.
[3] Σύμφωνα με το Τεχνικό Παράρτημα (ό.π.), στους προαναφερόμενους πίνακες δεν ενσωματώνονται η αρχαία γλώσσα και λογοτεχνία στο πεδίο της Γλώσσας (ανήκει στα Άλλα) και η γεωγραφία στις φυσικές επιστήμες (ανήκει στις Κοινωνικές Σπουδές).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου