ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ

Μετά την αναλυτική εισήγηση επί της πρότασης του Υπουργείου Παιδείας ΔΒΜΘ που παρουσιάστηκε στην Ολομέλεια του ΣΠΔΕ, ομόφωνη υπήρξε η εκτίμηση των μελών ότι η πρόταση για το Τεχνολογικό Λύκειο –ύστερα από δεκαετίες πρακτικής υποβάθμισης— αναβαθμίζεται ουσιαστικά. Διότι η ‘συστημική αυτή και ολοκληρωμένη’ πρόταση διαθέτει εύστοχη στοχοθεσία, ενσωματώνει καινοτομικά στοιχεία και μια αναδιαρθρωμένη δομή. Για να κριθεί η επιτυχία του εγχειρήματος στην πράξη, μένει να συγγραφούν τα νέα Προγράμματα Σπουδών (με τη λογική που ισχύει πλέον και για τις υπόλοιπες εκπαιδευτικές βαθμίδες, δηλαδή, με τα λεγόμενα exit skills), τα βιβλία και λοιπά βοηθήματα, συμβατικά και ψηφιακά για όχι λιγότερες από πέντε δεκάδες μαθημάτων! Αναμένεται επίσης και το υπό εκπόνηση ειδικό πρόγραμμα για τα ΑΜΕΑ. Απαραίτητη κρίνεται και η απόφαση περί μεταβατικής περιόδου.

*

Η Ολομέλεια κρίνει ότι ορθώς έχουν ληφθεί υπόψη τόσο οι αρχές που ομόφωνα υιοθέτησε η εισήγηση του προηγούμενου ΣΠΔΕ (αρχής γενομένης από τον πυρήνα τους, που τον συνιστούν οι εννέα ικανότητες-κλειδιά, οι οποίες θα πρέπει να διατρέχουν εφεξής ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα), όσο και τα πορίσματα πρόσφατης ειδικής επιστημονικής έρευνας πεδίου (χρηματοδοτημένης μέσω ΕΣΠΑ, και με συμμετοχή 1230 μαθητών και εκπαιδευτικών). Συγκεκριμένα:

Ως προς τη στοχοθεσία.Η ολομέλεια κρίνει θετικά τον στόχο: (α) να αλλάξει βαθμιαία η αναλογία μαθητικού πληθυσμού, που σήμερα κατευθύνεται κατά 75% προς το Γενικό Λύκειο και μόνον κατά 25% προς την τεχνική εκπαίδευση, προς μια πιο ισοσκελισμένη κατανομή (που θα προσεγγίζει την ακριβώς αντίστροφη τάση των άλλων ευρωπαϊκών συστημάτων), και (β) να εφοδιαστεί η εσωτερική αγορά εργασίας με το τεχνικό και επαγγελματικό εκείνο δυναμικό που θα παρέχει πιστοποιημένες υπηρεσίες μεσαίου κυρίως επιπέδου (δηλαδή τρίτου, και όχι δεύτερου, όπως συμβαίνει ως σήμερα, επιπέδου).

Ως προς τα καινοτομικά αρθρωτικά στοιχείαπου ενσωματώνει η πρόταση, θετικά κρίνονται:

το ότι το Τεχνολογικό Λύκειο γίνεται πάλι ενιαίο, υπερβαίνοντας την ήδη χρεοκοπημένη διάκριση μεταξύ ΕΠΑΛ και ΕΠΑΣ∙

το ότι στο Τεχνολογικό Λύκειο προστίθεται ένα Δ΄ έτος σπουδών, όχι τυπικά ενσωματωμένο, αλλά έμμεσα συνημμένο προς το κανονικό πρόγραμμα. Η λύση αυτή δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές, ξεπερνώντας το τυπικό κώλυμα, να πιστοποιήσουν ειδικότητες δεύτερου επιπέδου μετά το Γ΄ έτος, και τρίτου επιπέδου, μετά το Δ΄ έτος∙

το ότι το Τεχνολογικό Λύκειο συνδέεται οργανικά με την κοινωνία, μέσω της ειδικής σχέσης που αποκτούν οι σπουδές αυτές με τα προγράμματα της Διά Βίου Μάθησης, αλλά και με το «καλάθι ειδικοτήτων», στη σύνθεση του οποίου λόγο μπορεί να έχει και η τοπική κοινωνία∙

το ότι το Τεχνολογικό Λύκειο αποκτά οριζόντια και κάθετη ευελιξία μέσα στο σύστημα (μετακίνηση από Α΄ Γενικού προς Α΄ Τεχνολογικού και αντίστροφα∙ μετακίνηση προς ανώτερες βαθμίδες κ.λ.)∙

Ως προς τη δομή του Τ.Λ., θετική υπήρξε η αντίδραση της Ολομέλειας στα ακόλουθα σημεία:

στην ενίσχυση των Σχολικών Εργαστηρίων του Τ.Λ.∙

στην ενίσχυση του Διοικητικού βραχίονα του Τεχνολογικού Λυκείου∙

στη ρύθμιση της ‘μαθητείας σε επιχειρήσεις’. Σήμερα η άσκηση μαθητείας πλην εξαιρέσεων απουσιάζει από το εκπαιδευτικό σύστημα. Τούτο πρέπει να θεραπευτεί, δεδομένου ότι δεν υπάρχει μάθημα που να μην προσφέρεται σε κάποιο είδος μαθητείας και πρακτική άσκηση. Πρέπει να διερευνηθούν όλες οι δυνατότητες, οσοδήποτε εμφανής και αν είναι κάποτε ο κίνδυνος «εκμετάλλευσης» των μαθητευομένων σε κάποιους εργασιακούς χώρους∙

στη συμπερίληψη των ωρών «ενισχυτικής» διδασκαλίας στο κανονικό διδακτικό πρόγραμμα (και όχι σε κάποιο παράρτημά του), διότι τούτο ενισχύει το status των συμπληρωματικών αυτών ωρών.

Έτσι θα αναβαθμιστεί ο βασικός (γλωσσικός, αριθμητικός, τεχνικός) γραμματισμός, και η Γλώσσα (σε μια πιο χρηστική εκδοχή της), τα Μαθηματικά, και η Ξένη Γλώσσα (κυρίως σε ζητήματα τεχνικής ορολογίας) θα καταστούν θεμέλια της τεχνολογικής εκπαίδευσης. Τούτο επιβάλλεται ιδιαίτερα σε μιαν εποχή που τεκμηριωμένα η αγλωσσία των παιδιών έχει φτάσει στο απροχώρητο. (Σ’ αυτό θα συμβάλει και η θεσμοθέτηση της ερευνητικής εργασίας.)

–Όσο για την πληροφορική: Από τη στιγμή που, υπό την πίεση της ψηφιακής επανάστασης, πλήθος ειδικοτήτων περνούν ήδη από την περιοχή της παραδοσιακής τεχνικής στην περιοχή της «Νέας Τεχνολογίας», οφείλουμε την ψηφιακότητα να την καταστήσουμε ένα από τα ισχυρά πρόσημα του νέου Τεχνολογικού Λυκείου. Τώρα είναι χρυσή η ευκαιρία.

Καινοτομία αποτελεί και το λεγόμενο «καλάθι των ειδικοτήτων» που θα προσφέρει το Τεχνολογικό Λύκειο. Άπαξ θεσπιστεί, καλό είναι να έχει ισχύ για διάστημα όχι μικρότερο της πενταετίας, για να αποφεύγονται συχνές και μάταιες αναστατώσεις. Τούτο δεν αποκλείει κάποιο συστατικό του να αλλάζει κατά διαστήματα, πάντως όχι αυθαίρετα, αλλά με προβλεπόμενη διαδικασία και καθ’ υπαγόρευση των τοπικών κοινωνικών αναγκών.

*

Το ΣΠΔΕ κρίνει για πολλούς λόγους σκόπιμη και εφικτή και μια ακόμη τολμηρότερη αναβάθμιση (στα μάτια της ελληνικής κοινωνίας αλλά και των ίδιων των μαθητών) του νέου Τεχνολογικού Λυκείου –πρώτα απ’ όλα διακηρυκτικά και σε επίπεδο συμβολισμών, κάτι που θα επιτυγχανόταν με μια πανηγυρική εξαγγελία ότι δεν είναι δύο (και με αβυσσαλέες μεταξύ τους διαφορές) τα προτεινόμενα Λύκεια αλλά ένα, με δύο (νόμιμες) παραλλαγές: μία με χαρακτήρα περισσότερο «πρακτικό» και εφαρμοσμένο, και άμεσα εξαργυρώσιμο στην αγορά εργασίας (το Τεχνολογικό Λύκειο), και μιαν άλλη με χαρακτήρα «θεωρητικότερο» και επιστημονικότερο» (το Γενικό Λύκειο).

Πώς θα μεταφραζόταν σε όρους πραγματικούς η περί ενός Λυκείου διακήρυξη;

1.—Με την προικοδότηση του Τεχνολογικού Λυκείου με μαθήματα (γενικής) παιδείας, που ανέκαθεν έλειπαν εντελώς από αυτό, και που λείπουν και σήμερα (βλέπε τη συνημμένη συνοπτική αντιπρόταση τέτοιων μαθημάτων, που κατέθεσε η ΟΙΕΛΕ, σελ. 4). Ότι τα παιδιά αυτά μειονεκτούν βέβαια από άποψη ακαδημαϊκή διόλου δεν σημαίνει ότι είναι ανεπίδεκτα τέτοιας μόρφωσης, η οποία θα εξακολουθήσει να αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο για την ήδη «προνομιούχο» κατηγορία των παιδιών του Γενικού Λυκείου.

2.—Με την εγκαινίαση της συστηματικού προγράμματος επιμόρφωσης διδασκόντων στο Τεχνολογικό Λύκειο. Αποτελεί μείζον σκάνδαλο ότι από τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, μόνη εκείνη του Τεχνολογικού Λυκείου έχει εξαιρεθεί από οποιαδήποτε μορφή επιμόρφωσης –καμία πρόνοια δεν λαμβάνεται ούτε στο ευρύτατο εξαγγελμένο Πρόγραμμα της Μείζονος Επιμόρφωσης! Μιλούμε για επιμόρφωση τριπλή: στις γνωστικές ειδικότητες, στην παιδαγωγική κατάρτιση και στην ψυχολογική στήριξη –πόσο μάλλον όταν είναι ακριβώς αυτή η κατηγορία παιδιών που επειδή αφετηριακά εκκινεί από γνωστική μειονεξία, πρέπει με κρατική πρόνοια να βελτιωθεί καθοδόν. –Και βέβαια, της επιμόρφωσης δεν εξαιρούμε ούτε τους διδάσκοντες στην ιδιωτική εκπαίδευση. [Τούτο προβλήθηκε ως αίτημα και της Ειδικής Έρευνας.]

3.—Με την εναρμόνιση των ειδικοτήτων του Τεχνολογικού Λυκείου με το εθνικό Προσοντολόγιο. Τούτο θα διασφαλίσει την άμεση απασχολησιμότητα των αποφοίτων του. [Η θέσπιση του Προσοντολογίου αποτελεί εκκρεμότητα, που πρέπει να αρθεί το συντομότερο.]

4.—Επαγγελματικός Προσανατολισμός. Από ένα απλό σχολικό μάθημα πρέπει να αναβαθμιστεί σε συστηματική καθοδήγηση, που να περνάει μέσα από όλα τα μαθήματα, και να χρησιμοποιεί τεχνικές ευρηματικές. Η ιδεολογική προκατάληψη που βαρύνει κάποια επαγγέλματα πρέπει να καταπολεμηθεί από τη ρίζα της και συστηματικά –τουλάχιστον στο πλαίσιο του σχολείου—, δηλαδή από τα νήπια έως τα δεκαεπτάχρονα.

Όλα αυτά, με την προϋπόθεση ότι, όπως τονίστηκε, έτσι δεν καθίσταται το Τεχνολογικό Λύκειο βαθμίδα απαιτητικότερη και από το Γ. Λύκειο. Για να αποσοβηθεί ο κίνδυνος αυτός, πρέπει ίσως να μελετηθεί το ενδεχόμενο κάποια μαθήματα στο Τεχνολογικό Λύκειο να προσφέρονται, για κάποια παιδιά, σε επίπεδο κατ’ επιλογήν («κανονικό» ή «χαμηλότερο του κανονικού»).

**

Προτεινόμενο πρόγραμμα σπουδών του Τεχνολογικού & Επαγγελματικού Λυκείου

Α τάξηΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ   ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ: Προσφερόμενα 25, Αναλογούντα στο μαθητή 15 (ποσοστό 60,0%) Από τα 14 μαθησιακά αντικείμενα: τα 11 είναι Υποχρεωτικά (73,3%) και 4 είναι Επιλογής (26,7%)
Μαθήματα ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ			Μαθήματα ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ επιλέγονται 2 μαθήματα			Μαθήματα ΕΠΙΛΟΓΗΣ(*) επιλέγονται 2 μαθήματα			ΣΥΝΟΛΟ ΩΡΩΝ
	Θρησκευτικά	2		Βασικές εφαρμογές μηχανολογίας	3		Μουσική (Ι)	1
	Νέα Ελληνική Γλώσσα (Ι) και Λογοτεχνία	4		Βασικές εφαρμογές ηλεκτρολογίας-ηλεκτρονικής	3		Θέατρο (Ι)	1
	Ελληνική Ιστορία (Ι)	2		Ελεύθερο & Γραμμικό σχέδιο	3		Εικαστικά (Ι)	1
	Μαθηματικά (Ι)	4		Αγωγή Υγείας - Πρώτες βοήθειες	3		Χορός (Ι)	1
	Φυσικές Επιστήμες	3		Αρχές προσχολικής παιδαγωγικής	3		Φωτογραφία - Βίντεο - Κινηματογράφος (Ι)	1
	Ξένη Γλώσσα (Ι)	3		Βασικές εφαρμογές γεωπονίας και ελέγχου τροφίμων	3
	Φυσική Αγωγή	2		Βασικές αρχές τουριστικής ανάπτυξης	3
	Εφαρμογές Πληροφορικής	2		Αρχές Οικονομίας	3
	Μεθοδολογία έρευνας-Ατομική Έρευνα (*)	1		Ναυτική τέχνη	3
			Μαθήματα ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ(σε επίπεδα)
				Νέα Ελληνική Γλώσσα	2
				Μαθηματικά και Επιστήμες	2
	ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	23		ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	10		ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	2	35
	65,7%			28,6%			5,7%		100,0%
(*) 2ωρο ανά 15νθήμερο
Β τάξηΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ   ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ: Προσφερόμενα σε διδακτικές ώρες εβδομαδιαία 38, Αναλογούντα στο μαθητή35 διδακτικές ώρες (ποσοστό 92,1%) Από τις 35 αναλογούσες διδακτικές ώρες: οι 31 είναι Υποχρεωτικές (88,5%) και 4 είναι Επιλογής (11,5%)
Μαθήματα ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ			Μαθήματα ΤΟΜΕΩΝ			Μαθήματα ΕΠΙΛΟΓΗΣ(*) επιλέγονται 2 μαθήματα			ΣΥΝΟΛΟ ΩΡΩΝ
	Νέα Ελληνική Γλώσσα (ΙΙ)	2		Μαθήματα ΤΟΜΕΑ	18		Μουσική (Ι ή ΙΙ)	1
	Ελληνική Ιστορία (ΙΙ)	2		Ατομική/Ομαδική Δραστηριότητα (*)	1		Θέατρο (Ι ή ΙΙ)	1
	Μαθηματικά (ΙΙ)	2					Εικαστικά (Ι ή ΙΙ)	1
	Ξένη Γλώσσα (ΙΙ)	2	Μαθήματα ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ(σε επίπεδα)				Χορός (Ι ή ΙΙ)	1
	Φυσική Αγωγή	2		Νέα Ελληνική Γλώσσα	2		Φωτογραφία-Βίντεο-Κινηματογράφος (ΙήΙΙ)	1
				Μαθηματικά και Επιστήμες	2
	ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	10		ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	23		ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	2	35
	28,6%			65,7%			5,7%		100,0%
(*) 2ωρο ανά 15νθήμερο
Γ τάξη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΥ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ   ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ: Προσφερόμενα σε διδακτικές ώρες εβδομαδιαία 38, Αναλογούντα στο μαθητή35 διδακτικές ώρες (ποσοστό 92,1%) Από τις 35 αναλογούσες διδακτικές ώρες: οι 31 είναι Υποχρεωτικές (88,5%) και 4 είναι Επιλογής (11,5%)
Μαθήματα ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ			Μαθήματα ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΩΝ(*)			Μαθήματα ΕΠΙΛΟΓΗΣ(*) επιλέγονται 2 μαθήματα			ΣΥΝΟΛΟ ΩΡΩΝ
	Νέα Ελληνική Γλώσσα (ΙΙΙ)	2		Μαθήματα ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ	22		Μουσική (Ι ή ΙΙ)	1
	Μαθηματικά (ΙΙΙ)	2		Ατομική/Ομαδική Δραστηριότητα (*)	3		Θέατρο (Ι ή ΙΙ)	1
	Ξένη Γλώσσα - Ορολογία (ΙΙΙ)	1		Επαγγελματικό περιβάλλον και σύνδεση με την εργασία	2		Εικαστικά (Ι ή ΙΙ)	1
	Φυσική Αγωγή	1					Χορός (Ι ή ΙΙ)	1
							Φωτογραφία-Βίντεο-Κινηματογράφος (ΙήΙΙ)	1
				`
	ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	6		ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	27		ΣΥΝΟΛΟ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΝ ΩΡΩΝ	2	35
	17,1%			77,2%			5,7%		100,0%